Vlaamse ontwerpers maken designobjecten van houtafval

Met het project WOOD-DESIGN daagde BOS+ vijf designers uit om aan de slag te gaan met de reststromen van vijf houtverwerkende bedrijven. Onder begeleiding van BOS+, Hout Info Bois, Flanders DC en Vlaanderen Circulair gingen ze op zoek naar een nieuwe duurzame bestemming voor resthout. De award winnende en innovatieve ontwerpen van de deelnemers zijn vanaf 22 april op het Design Fest Gent in de stijlkamer Salon Catharina te bewonderen.

Deelnemende designers en hun designs 

1. Studio Plastique

Archibald Godts en Theresa Bastek gingen aan de slag met minder populaire houtsoorten die bij Houthandel Vercruysse te vinden zijn. 

Door te kiezen voor deze minder populaire soorten hopen de designers de actuele problemen van overexploitatie en commerciële preferentie aan te kaarten en een alternatief aan te bieden. 

“Het bos is een ecosysteem van evenwichtige diversiteit. Deze diversiteit genereert een scala aan producten die duurzaam uit het bos kunnen worden geoogst, als we dit potentieel omarmen. Het tegenovergestelde scenario, het planten van bomen in de vorm van plantages, verstoort het evenwicht, waardoor die omgevingen vatbaar zijn voor plagen en ziekten, maar ook kwetsbaar voor klimaatverandering”, laten de designers ons weten. 

+52 is een houten opstapje, een heel functioneel item, dat zowel als laddertje of als zitplek kan dienen. Het object kan in verschillende houtsoorten vervaardigd worden, waardoor het de inherente eigenschappen van elke houtsoort kan herbergen en laten zien. “+52 stelt voor om het gebruik van over geëxploiteerde houtsoorten uit te dagen, te heroverwegen en duurzamere keuzes te maken – op esthetisch, economisch en ecologisch vlak” vertellen de ontwerpers. 

2. Nauwau 

Rayah Wauters nam het bestaande onevenwicht van vraag en aanbod in de houtsector onder de loep, een problematiek waar niet alleen zij, maar ook bosexploitant en partner voor het WOOD-DESIGN project, Marc Goossens, regelmatig mee te maken heeft. 

“Het probleem is niet zozeer het onevenwicht tussen vraag en aanbod, maar het feit dat vraag en aanbod elkaar niet of nauwelijks vinden”, legt Rayah uit. 

Hout dat in te kleine volumes beschikbaar is, overblijft wanneer de kwalitatieve onderstam verkocht is of aangetast werd door schimmels, is niet interessant voor de traditionele sector. Echter, een nieuwe generatie makers staat te popelen om met dit soort lokale hout aan de slag te gaan. 

Het probleem is echter dat de vraag en het aanbod van deze types hout niet op elkaar zijn afgestemd. Als oplossing hiervoor ontwikkelde Rayah ‘timbr’, een digitaal platform dat aanbieders en afnemers van hout met elkaar in contact brengt. Naast het commerciële luik, is het platform ook een plek om te informeren, inspireren en het gebruik van hout van hier te behartigen.“Timbr koppelt bomen met bouwers”, vat Rayah samen. 

3. Ellen Comhaire 

Ellen experimenteerde met verschillende soorten natuurlijke bindmiddelen om platen mee te vervaardigen. De bestaande plaatmaterialen worden immers nog vaak bijeengehouden door bindmiddelen die schadelijke fossiele stoffen bevatten. ”Veel plaatmaterialen bevatten formaldehyde, een kankerverwekkende, vluchtige organische stof die op kamertemperatuur vrijkomt. We zijn de verbinding met onze materialen verloren en beseffen niet meer wat we allemaal in huis halen” verduidelijkt Ellen. 

Geïnspireerd door het circulaire proces van hout, ging Ellen na haar onderzoek naar bindmiddelen verder op een nieuw spoor: met een houtige reststroom van IDE Woods ontwikkelde ze een innovatieve en duurzame boompad; Tranquilitree. 

”Tranquilitree geeft niet alleen bomen een rustige start na aanplanting dankzij een betere vochtregulatie en extra voeding, maar ook hun eigenaars, die de boomspiegel niet meer hoeven vrij te houden” vertelt Ellen. 

4. Utilise.Objects 

Giel Dedeurwaerder en Brent Neve ontwikkelden twee projecten. Voor het eerste project gingen de designers met de reststromen van een minder populaire houtsoort aan de slag; populierenhout. Dit type hout heeft een negatieve connotatie in de bouw- en houtsector, onder andere vanwege haar zachtheid. De designers voerden verschillende bewerkingen uit op het hout en slaagden erin het oppervlak van de planken te densifiëren, waardoor er nieuwe toepassingsgebieden voor het hout gecreëerd werden. “Populier is ons wit blad waar we met een geschiedkundig ingeburgerde boom een nieuw marktpotentieel willen vinden” leggen de designers uit. 

Voor het tweede project focuste het duo zich op de bijdrage van hout in de biodiversiteit in het bos, de stad en tuin. De ontwerpers ontwikkelden met de reststromen van Cohout verschillende producten die bijdragen aan de biodiversiteit binnen een geürbaniseerde leefwereld. Met dit project won Utilise.Objects een bronzen Henry van de Velde award. “producten vormgeven voor onze eigen tuin uit houtresten die de biodiversiteit versterken en esthetisch bijdragen aan onze ruimte” vat het duo samen. 

5. Frederik Delbart 

Frederik werd tijdens zijn bezoek aan Thys Hout in Kapellen verrast door de brute schoonheid van opeengestapeld massief eikenhout. De abstracte puurheid en complexe eenvoud van deze composities wilde de ontwerper bewaren en samenbrengen met de massieve vormentaal van een slagersblok of een eettafel om een soort van oer-object te ontwikkelen, dat zo degelijk in elkaar zit dat het de tand des tijds met gemak kan doorstaan. “Mijn rol als ontwerper was om de schoonheid van dit materiaal te vatten en te vertalen in een object waar het volledig tot uiting komt…” legt Frederik uit. 

Voor de collectie “THE EDGES OF THE TREE”, gebruikte de ontwerper enkel de kleinste stukjes resthout die hij kon vinden bij Thys Hout. Voor het ander model, genaamd “THE WHIMSICAL TREE ”, ging de ontwerper aan de slag met langere stukken resthout en legde hen langs elkaar zoals ze gestapeld worden zodat de “imperfecte” zijde zichtbaar blijft aan de onderkant. 

“Elke boom is uniek, hetzelfde telt voor elke tafel die we ervan maken. Door met een andere kijk naar afvalstromen te kijken, vol verwondering en bewondering voor de grillen en vormen die ontstaan waar de natuur en de industrie elkaar tegenkomen, kwam ik tot twee verschillende resultaten” vertelt de designer. 

Meer info over WOOD-DESIGN 

In de context van een toenemende druk op bossen wereldwijd en met het oog op het efficiënt gebruik maken van hout, ontwikkelde natuurorganisatie BOS+, in samenwerking met partner Hout Info Bois uit de houtsector, Flanders DC uit de designwereld en met de financiële steun van Vlaanderen Circulair het project WOOD-DESIGN. Met het project willen de partners de designwereld uitdagen om aan de slag te gaan met de houtige reststromen van lokale houtbedrijven. 

“Lokaal hout optimaal te benutten is één van de vele stappen die nodig zijn om klimaatopwarming tegen te gaan”, zegt Dries Van der Heyden van BOS+. 

In mei 2020 lanceerde BOS+ een oproep naar ontwerpers voor de deelname aan WOOD-DESIGN. Er werden maar liefst 64 inzendingen bekeken en uiteindelijk werden er 5 deelnemende designers, op basis van onder meer ervaring en visie op duurzaam design, geselecteerd. Partner Hout Info Bois stond in voor de selectie van houtverwerkende bedrijven uit de primaire houtsector. Dit zijn bedrijven gespecialiseerd in bosexploitatie, houtzagerijen en houthandel.