Meer bouwen met hout vraagt om actieve verspreiding van houtkennis

Om de bouw te vergroenen wordt het gebruik van hout gestimuleerd voor nieuwbouw, ook met lokaal en hergebruikt hout. Het idee is dat hierdoor de CO₂-uitstoot verminderd, de bouw circulairder wordt, vervuiling wordt teruggebracht en dit allemaal met hout geproduceerd in duurzaam beheerde bossen. Steeds meer bedrijven gaan dan ook bouwen met hout want er is geld mee te verdienen en men denkt dat het een makkelijk te verwerken grondstof is. Wat betreft het laatste is het tegenovergestelde waar. Hout is juist een bouwmateriaal dat alleen lang mee gaat wanneer het onder specifieke voorwaarden wordt toegepast. Er zijn honderden houtsoorten in vele kwaliteiten met verschillende eigenschappen, verwerkingsvoorwaarden en toepassingsmogelijkheden en slechts met een beperkt deel kan goed gebouwd worden. Hout is circulair omdat het volledig afbreekbaar is maar dit moet niet gebeuren in de toepassing. Houd je rekening met de uitgangspunten om goed met hout te bouwen, dan gaat hout in de gebouwde omgeving vele decennia probleemloos mee. Maar de kans op problemen is groot wanneer men bij het ontwerp, de productie en zeker in de bouw, de houtbouwuitgangspunten niet kent. Dit leidt tot imagoschade waardoor goedwillende initiatieven om duurzame bouw te stimuleren, door te weinig houtkennis, soms het tegenovergestelde effect geven.

SHR wil met een actueler cursusaanbod haar bijdrage leveren aan een stabiele uitbreiding van hout in de gebouwde omgeving. In september wordt ons aanbod uitgebreid tot 6 vakinhoudelijke cursussen.

Binnen de reguliere opleidingen van de Nederlandse universiteiten en hogescholen is toenemende aandacht voor duurzaam bouwen met hout, houtproductie en bossen en juist de integratie van deze richtingen is nodig om tot een stabiele houtbouw te komen. Nu zijn de vakken nog te verspreid over verschillende opleidingen en zullen de studenten zelf de integratie moeten zoeken tussen bouw, bos en klimaat. Bouwtechnische vakken worden gegeven op de universiteiten in Eindhoven, Delft en op enkele hogescholen. Vakken over bosbeheer en -ecologie kunnen gevolgd worden op de universiteit in Wageningen en de Hogeschool in Velp. Daarentegen zijn opleidingen rondom circulair bouwen de afgelopen jaren op diverse universiteiten en hogescholen ontstaan maar hier mist vaak de bos- en houtcomponent. Voor de praktijk speelt het Hout & Meubilerings College een grote rol maar er zijn meer praktijkopleidingen op MBO niveau. Hopelijk worden de komende jaren op al deze instituten voldoende mensen opgeleid die met inzicht en kennis op zowel het beleidsniveau als bij het ontwerp en de uitvoering, het aandeel hout in de gebouwde omgeving op een duurzame manier kunnen laten toenemen. Daar waar het mogelijk is, participeert SHR met actuele en praktijkkennis in deze reguliere opleiding.

Belangrijk is dat beleidsmakers zich laten voeden met de huidige ontwikkelingen in de bos- en houtsector en hun beleidsdoelstelling voor verduurzaming ook echt leidt tot verduurzaming van de bouw. Architecten hebben met hun ontwerp en hun materiaalkeuze grote invloed op de bouw en daarmee op het toepassen van hout. Zeker wanneer zij bereidt en in staat zijn om hun vormgeving en esthetiek te verbinden met uitgangspunten voor goed bouwen met hout, kunnen zij een significante bijdrage leveren aan de uitbreiding van de houten gebouwde omgeving. Bij het realiseren van projecten speelt de aannemer een cruciale rol, want juist in de uitvoering is het detail bepalend. Weten waar aandacht aan besteedt moet worden, goed opgeleid personeel en goede instructie maakt het onderscheidt. Gezien de huidige ontwikkelingen, zal de reguliere houtbranche, of het nu gaat om prefab of toelevering van onderdelen, groeien en hierbij zullen goed opgeleide mensen nodig zijn. SHR biedt voor al deze groepen met haar nieuwe cursusprogramma aanknopingspunten tot kwaliteitsverbetering.

1) Houtsoorten herkenningscursus, eigenlijk een basiscursus om met hout te kunnen werken want de houtsoort is nogal bepalend voor de toepassing. Maar ook om te weten of de soort uit een duurzaam beheerd bos kan komen. De meest voorkomende houtsoorten worden behandeld en met herkenning wordt geoefend zodat na de cursus alle deelnemers in staat zijn om ten minste twintig houtsoorten te herkennen. Mensen met wat meer ervaring kunnen met de cursus en hun actuele houtsoortenkennis verder uitbreiden tot 50 soorten.

2) Uitgangspunten voor een duurzame gevelbekleding, behandeld de eigenschappen van houten gevels, het technisch juist uitvoeren ervan maar ook de consequenties van slechte uitvoeringen, ongelukkige ontwerpen en verkeerde verwachtingen.

3) Construeren met hout, geeft inzicht hoe met de verschillende bouwmethoden in hout, die op dit moment op de markt aanwezig zijn, op constructieve wijze ontworpen kan worden. Op de Technische Universiteit in Eindhoven wordt hier volop aandacht aan besteed door SHR medewerker en universitair docent Wim de Groot. Belangrijke delen uit het lesprogramma komen aan bod in deze cursus. Deelnemers leren hoe er met hout geconstrueerd kan worden met bijvoorbeeld producten als gelamineerd hout, Cross Laminated Timber, sandwichconstructies en samengestelde constructies. Daarnaast komen onderwerpen als verbindingen, stabiliteit, spanningen en het ontwerpen van duurzame constructies aan bod m.b.t. het voorkomen van vochtophoping. Het rekenen aan hout is belangrijk voor alle toepassingen waarin hout constructief is gebruikt zoals bruggen, damwanden, spanten, vloeren, daken, overspanningen of de gehele houtbouw (HSB, CLT, Loghouse system).

4) Hout in de grond, gaat over toepassingen waar vochtophoping niet kan worden voorkomen en waar hout zodanig moet worden toegepast dat het zo efficiënt mogelijk zijn natuurlijke weerstand tegen schimmel- en bacteriënaantasting kan inzetten. Het gaat dan om het gebruik van palen (tuinhout, afrastering), bruggen, buitenmeubilair, oeverbeschoeingen en funderingsconstructies. Door de keuze van het ontwerp, het hout en het aanpassen van de omgeving kunnen ook in dit toepassingsgebied, constructies worden gemaakt die decennia meegaan. Ook voor funderingstechnici en archeologen is dit een interessante cursus want de processen die behandeld worden hebben ook een relatie met verdroging als gevolg van klimaatverandering. Hierdoor komen houten onderdelen boven het grondwater uit en is het belangrijk om de snelheid van aantasting en de voorwaarden waaronder dit plaatsvindt te kunnen duiden. De meest recente en nieuwe inzichten over aantasting en bescherming van archeologische houten (scheeps-)restanten en paalfunderingen, worden besproken.

5) Schadevrij bouwen met hout in bovengrondse toepassingen, bespreekt de uitgangspunten voor constructies en bouwonderdelen (geveltimmerwerk) waarmee een lange levensduur en een realistisch onderhoudsregime verwacht kan worden.

6) Hout en milieu, is een belangrijk onderwerp ter onderbouwing voor de keuze van hout als duurzaam bouwmateriaal. Termen als circulariteit, hergebruik en groen worden als milieuargument gebruikt om reguliere bouwmaterialen zoals beton, staal en kunststof aan te prijzen. In de cursus geven we inzicht hoe milieubelasting er uit ziet en waarom hout beter presteert dan de reguliere bouwmaterialen. Dit wordt gedaan aan de hand van berekeningen die volgens het bouwbesluit gevraagd zijn en aan de hand van inzicht in de betrouwbaarheid van deze berekeningen. Verder wordt ingegaan op de duurzame teelt van hout, de beschikbaarheid ervan, ook op lange termijn, en dit alles ook in het kader van de stoppen met kappen discussie. Ook wordt ingegaan op de potentie van het hergebruiken van hout en de milieueffecten ervan. Dit brede beeld geeft de deelnemers de mogelijkheid om de milieuvoordelen en de voorwaarden om met hout te bouwen goed uit te dragen. Voor het verwerven van eigen projecten of het bepalen van milieuvriendelijk bouwbeleid.

Op woensdag 14 september 2022 van 9.00 tot 9.30 uur presenteren we digitaal de inhoud en de planning van de cursussen en daarna is er ruimte voor specifieke vragen. Aanmelden kan onder vermelding van voorcollege SHR cursussen via info@shr.nl